Biểu hiện Hậu COVID-19 như thế nào?

Thời gian tồn tại Hậu COVID-19 bao lâu?

Thời gian để giải quyết triệu chứng dường như phụ thuộc vào các yếu tố nguy cơ mắc bệnh trước đó cũng như mức độ nghiêm trọng của bệnh cấp tính và các triệu chứng mà bệnh nhân trải qua. Một đợt hồi phục dài hơn ở những bệnh nhân cần nhập viện, những bệnh nhân lớn tuổi với các bệnh nền, những bệnh nhân đã trải qua các biến chứng y khoa (ví dụ: viêm phổi do vi khuẩn bội nhiễm, huyết khối tĩnh mạch) và những bệnh nhân phải nằm viện hoặc hồi sức tích cực kéo dài. Bệnh nhân nhập viện (COVID-19 trung bình đến nặng) có các triệu chứng trong ít nhất hai tháng và thậm chí lâu hơn (lên đến 12 tháng) sau khi xuất viện (52% đến 87%).

Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy rằng ngay cả những bệnh nhân mắc bệnh ít nghiêm trọng hơn chưa bao giờ nhập viện, bao gồm cả những bệnh nhân tự báo cáo COVID-19, cũng báo cáo các triệu chứng kéo dài và dai dẳng.

Nói chung thời gian phục hồi các triệu chứng ngắn hơn (khoảng hai tuần) đối với những người bị bệnh nhẹ và thời gian phục hồi lâu hơn (từ hai đến ba tháng hoặc lâu hơn) đối với những người bệnh nặng hơn.

Hậu COVID-19 có thể biểu hiện ở một hay nhiều các đặc điểm sau:

1. Các triệu chứng cơ thể dai dẳng ít gặp hơn bao gồm mất ngủ, đau khớp, đau đầu, viêm mũi, rối loạn tiêu hóa, kém ăn, chóng mặt (tư thế, nhịp tim nhanh tư thế hoặc chóng mặt), đau cơ, rụng tóc, đổ mồ hôi và tiêu chảy. Một số triệu chứng hết nhanh hơn những triệu chứng khác. Ví dụ: sốt, ớn lạnh và các triệu chứng khứu giác/ tiết dịch thường hết trong vòng hai đến bốn tuần, trong khi mệt mỏi, khó thở, tức ngực, suy giảm nhận thức và ảnh hưởng tâm lý có thể kéo dài trong nhiều tháng (từ 2 đến 12 tháng).

2. Mệt mỏi, suy nhược và kém sức chịu đựng (13-87%): mệt mỏi là triệu chứng phổ biến nhất mà bệnh nhân gặp phải dù có phải nhập viện hay không. Mặc dù tình trạng mệt mỏi thuyên giảm ở hầu hết bệnh nhân, nó có thể rất sâu và có thể kéo dài trong ba tháng hoặc lâu hơn, đặc biệt là ở những người sống sót sau nằm hồi sức tích cực.

3. Khó thở (10-71%): khó thở có thể kéo dài, kết thúc chậm ở hầu hết bệnh nhân trong hai đến ba tháng, đôi khi lâu hơn (12 tháng).

4. Ho mạn tính (17-34%): trong một số nghiên cứu, nhiều bệnh nhân bị ho dai dẳng từ hai đến ba tuần sau các triệu chứng ban đầu. Đa số bệnh nhân khỏi ho sau 3 tháng và hiếm khi kéo dài sau 12 tháng.

5. Khó chịu ở ngực: cảm giác khó chịu ở ngực là phổ biến và có thể hết chậm. Khó chịu ở ngực vẫn tồn tại ở 12-22 % bệnh nhân khoảng hai đến ba tháng sau khi nhiễm COVID-19 cấp tính, hiếm khi lâu hơn.

6. Thay đổi vị giác và khứu giác: một số nghiên cứu đã kiểm tra sự phục hồi của các triệu chứng khứu giác và nôn mửa ở bệnh nhân COVID-19. Đa số phục hồi hoàn toàn hoặc gần hoàn toàn sau một tháng sau khi bị bệnh cấp tính, mặc dù trong một số nghiên cứu, các triệu chứng này vẫn tồn tại lâu hơn. Bệnh nhân bị hạ natri máu và bệnh nhân nam có thể hồi phục nhanh hơn so với những người bị thiếu máu hoặc là nữ.

7. Các triệu chứng về nhận thức thần kinh: dữ liệu cho thấy các vấn đề về tập trung và trí nhớ vẫn tồn tại trong sáu tuần hoặc hơn ở bệnh nhân COVID-19 sau khi xuất viện.

8. Tâm lý: các nghiên cứu quan sát báo cáo rằng các triệu chứng tâm lý (ví dụ: lo âu, trầm cảm, rối loạn stress sau sang chấn) thường gặp sau khi nhiễm COVID-19 cấp tính, trong đó lo lắng là phổ biến nhất. Nói chung, các triệu chứng tâm lý cải thiện theo thời gian nhưng có thể tồn tại hơn sáu tháng đối với một nhóm nhỏ những người sống sót. Những người nhập viện có nguy cơ mắc các triệu chứng tâm lý dai dẳng hơn.

9. Trong các nghiên cứu khác, gần một nửa số người sống sót sau COVID-19 cho biết chất lượng cuộc sống trở nên tồi tệ hơn, 22% mắc chứng lo âu/ trầm cảm và 23% bệnh nhân được phát hiện có các triệu chứng tâm lý dai dẳng sau ba tháng.

10. Một số ít các báo cáo ở trẻ em, các triệu chứng được báo cáo thường xuyên nhất là mệt mỏi (3%) và kém tập trung (2%).

PGS.TS. BS. Hoàng Bùi Hải,

Phó giám đốc Bệnh viện điều trị người bệnh COVID-19,

Trưởng khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực,

Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.